Νάρκισσος Γονέας

Τις περισσότερες φορές η συζήτηση για τη ναρκισσιστική διαταραχή αφορά στα ατομικά χαρακτηριστικά του ατόμου ή στο πως επηρεάζει τις κοινωνικές σχέσεις των ενηλίκων.

Πως όμως πλάθεται ένας νάρκισσος; Οι αιτίες είναι πολλές αλλά μια από αυτές αποτελεί το θέμα του παρόντος άρθρου.

Οι γονείς με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι γονείς με έλλειψη κατανόησης των συναισθημάτων των παιδιών τους, έλλειψη γενικότερης ενσυναίσθησης, συναισθηματικά ή σωματικά κακοποιητικοί προς τα παιδιά τους, χειριστικοί, υπερευαίσθητοι, απρόβλεπτοι, με συνεχείς διακυμάνσεις στις συμπεριφορές τους αλλά και τη νοοτροπία του αιώνιου θύματος απέναντι στα παιδιά τους.

Συμπεριφορές ενός νάρκισσου γονέα προς τα παιδιά του

Πριν γίνει αναφορά στα χαρακτηριστικά αξίζει να αναφερθεί ότι οι νάρκισσοι γονείς τείνουν να προσπαθούν να διατηρήσουν μια καλή φήμη για τους ίδιους ως γονείς προβάλλοντας πάντα το τι δίνουν στα παιδιά τους και πόσο υποστηρικτικοί είναι.

Με αυτό τον τρόπο καταφέρνουν να πείθουν ότι είναι καλοί γονείς, αποδυναμώνοντας κοινωνικά την δύναμη του παιδιού τους όταν θελήσει να μιλήσει για όσα έχει ζήσει με αυτούς.

Από την άλλη πλευρά ως προς τα παιδιά τους παρουσιάζονται και οι ίδιοι ως άξιοι και στοργικοί γονείς, ενώ οι πράξεις τους είναι διαφορετικές με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα αίσθημα αυτό-αμφισβήτησης και στο ίδιο το παιδί.

Η αγάπη του γονέα δεν είναι πραγματικά δεδομένη

Οι νάρκισσοι γονείς δίνουν και δείχνουν την αγάπη τους στα παιδιά υπό όρους. Με άλλα λόγια ένα παιδί δεν γνωρίζει αν πραγματικά το αγαπάει ένας νάρκισσος γονέας και πολλές φορές τείνει να αισθάνεται μη αγαπητό. Συνήθως η αγάπη του νάρκισσου γονέα δίδεται όταν αυτός θέλει να ικανοποιήσει τις προσωπικές του ανάγκες, να γεμίσει το εγώ του ή την αυτοπεποίθηση του.

Έτσι λοιπόν ο νάρκισσος γονέας τείνει να δίνει μεγάλες δώσεις αγάπης στο παιδί σε αυτή την περίπτωση. Από την άλλη όψη του νομίσματος όταν ο γονέας αισθάνεται άσχημα για τον εαυτό του ή έχει αποτύχει σε κάτι το παιδί, κάτι που αποτελεί πλήγμα κατά τον γονέα, τότε ο νάρκισσος γονέας μπορεί να γίνει από σκληρός μέχρι να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε μορφή βίας απέναντι στο παιδί για να ξεσπάσει.

Στο επίκεντρο βρίσκεται πάντα ο γονέας, όχι το παιδί 

Οι γονείς με ναρκισσιστική διαταραχή επιθυμούν να βρίσκονται πάντα οι ίδιοι στο επίκεντρο της προσοχής. Το θέμα είναι ότι επιδιώκουν να βρίσκονται στο επίκεντρο ακόμα και στις προσωπικές στιγμές επιτυχίας του παιδιού τους.

Για παράδειγμα ένα ναρκισσιστής γονέας αντί να χαρεί με ένα επίτευγμα του παιδιού θα θελήσει να πει ότι το παιδί πήρε καλούς βαθμούς αφού είναι δικό του παιδί ή επειδή το διαβάζει ο ίδιος. Αυτό και άλλα πολλά που μπορούν αν αναφερθούν έχουν ως αποτέλεσμα το παιδί να αισθάνεται παρείσακτο ή αόρατο.

Διαστρέβλωση της πραγματικότητας

Οι ναρκισσιστές έχουν σαν ικανότητα να κάνουν το άτομο να αμφισβητεί την πραγματικότητα αναπροσαρμόζοντας τις δηλώσεις και τις πράξεις τους, ρίχνοντας βεβαίως το φταίξιμο στο άτομο απέναντι τους ότι δεν πρόσεχε ή ότι δεν θυμάται.

Επιπλέον οι ναρκισσιστές γονείς επιρρίπτουν στα παιδιά τους την ευθύνη ότι προσπαθούν να διαστρεβλώσουν την ήδη στρεβλή αλήθεια των ίδιων των γονέων.

Με αυτό τον τρόπο επιχειρούν να ξεγλιστρήσουν όταν τα παιδιά τους εκφράζουν παράπονα ή οτιδήποτε θίγει την αυτοεικόνα τους.

 Δεν επιτρέπεται τα παιδιά να έχουν συναισθηματικές επιθυμίες ή παράπονα

Οι νάρκισσοι γονείς πιστεύουν ότι δίνουν τα πάντα στα παιδιά τους στο μέγιστο βαθμό που μπορούν και για αυτό τα παιδιά τους πρέπει να είναι ευγνώμονες απέναντι τους. Έτσι λοιπόν τα παιδιά απαγορεύεται να εκφράσουν κάποια δυσαρέσκεια για το οτιδήποτε ή να θελήσουν κάτι παραπάνω.

Η κατάληξη σε μακροχρόνιο επίπεδο αυτής της κατάστασης είναι τα παιδιά να μαθαίνουν να μην εκφράζουν τα συναισθήματα τους και τις ανάγκες του, πρόβλημα όμως το οποίο κουβαλούν και στις επόμενες σχέσεις τους πέρα από την οικογένεια. Αυτό έχει την ρίζα του στο φόβο που δημιουργείται ότι δεν θα γίνουν αποδεκτές οι ανάγκες τους ή δεν θα ακουστούν τα προβλήματα τους από το άτομο που έχουν απέναντι τους. Παράλληλα αυτή η μεταχείριση μπορεί να κάνει τα παιδιά να αισθάνονται ασήμαντα σαν άτομα καθώς και να μην έχουν σιγουριά για τις επιθυμίες τους.

Πάντα φταίνε οι άλλοι

Για τους ναρκισσιστές γενικά πάντα το άδικο σε όποια κατάσταση μπαίνουν το έχουν τα άλλα άτομα όχι οι ίδιοι. Έτσι λοιπόν και οι ναρκισσιστές γονείς προβάλλουν τους εαυτούς τους σαν τα αιώνια θύματα των καταστάσεων. Φταίνε οι γονείς τους με τον τρόπο που του μεγάλωσαν και έγιναν τέτοια άτομα.

Ευθύνη έχουν όλοι/-ες οι πρώην που πέρασαν από την ζωή τους για τα συναισθηματικά προβλήματα τους. Όντως λοιπόν τα αιώνια θύματα πάντα έχουν να πουν άσχημα πράγματα για τον κάθε άνθρωπο.

Είναι συχνά παθητικά επιθετικοί στις κινήσεις τους μέσα στο σπίτι και υπεραντιδρούν στην οποιαδήποτε κριτική. Επιπρόσθετα ζηλεύουν τα άλλα άτομα κάτι που συμβάλλει ακόμα περισσότερο στο να νιώθουν μειονεκτικά και ότι ευθύνη έχουν οι άλλοι για την κατάσταση τους.

Το παιδί ανησυχεί υπερβολικά μην ματαιώσει τις προσδοκίες τους

Όλα τα παιδιά είναι αναμενόμενο να προσπαθούν να εντυπωσιάσουν τους γονείς τους. Βεβαίως τα παιδιά των νάρκισσων γονέων ανησυχούν παραπάνω από το φυσιολογικό μην δυσαρεστήσουν τους γονείς τους. Αυτό είναι απόρροια του τρόπου που οι νάρκισσοι γονείς αντιμετωπίζουν το παιδί τους αλλά και τα άλλα άτομα που τους δυσαρεστούν.

Αναμφίβολα το να ικανοποιηθεί ένας νάρκισσος γονέας είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο γεγονός που συμβάλλει στο αυξημένο άγχος και στρες των παιδιών απέναντι στους γονείς τους. Αυτό όμως το άγχος μένει και στην μετέπειτα ζωή τους, επηρεάζοντας πράγματά και καταστάσεις, δυσκολεύοντας την πραγματικότητα τους.

Η φήμη του νάρκισσου γονιού είναι ευθύνη του παιδιού

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή αποζητούν να πάρουν αξία από τα άλλα άτομα σε υπερβολικό βαθμό. Ο νάρκισσος γονέας δεν διαφέρει από το σύνολο και αποζητά και αυτός την φήμη και την αξία από τα άλλα άτομα. Το παιδί λοιπόν «πρέπει» να συμβαδίζει με αυτή την προσδοκία του γονιού του.

Θα πρέπει λοιπόν να παίρνει υψηλές βαθμολογίες στο σχολείο, διαφορετικά χαρακτηρίζεται ως άχρηστο, θα πρέπει να διατηρεί μια κοινωνική εικόνα ανάλογη με αυτή του γονέα, δίχως όμως να μοιράζεται πληροφορίες για την ζωή της οικογένειας του.

Παράλληλα θα πρέπει να επιλέξει το επάγγελμα που θα έχει ήδη επιλέξει ο γονέας για αυτό, το οποίο επάγγελμα συνήθως είναι κάποιο επάγγελμα που κατά τον γονέα θα δώσει κύρος στην οικογένεια ή κάποιο επάγγελμα το οποίο δεν άσκησε ο γονιός. Επιπρόσθετα το παιδί θα πρέπει να διατηρεί μια σωματική εμφάνιση στα πρότυπα του γονέα, διαφορετικά μπορεί να δεχθεί ψυχολογική κακοποίηση.

Πρέπει το παιδί πάντα να συμφωνεί με το γονέα

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας συνήθως δεν έχουν αυξημένη ενσυναίσθηση προκειμένου να καταλάβουν τα συναισθήματα και το τι βιώνει ένα άλλο άτομο. Ακόμα έχουν εύθραυστο εγώ και δεν διαθέτουν την καλύτερη εικόνα για τον ίδιο τους τον εαυτό.

Οπότε οποιαδήποτε διαφορετική ιδέα ή αντίληψη φαντάζει ως απειλή. Κατά αυτόν τον τρόπο το παιδί ενός νάρκισσου γονέα θα πρέπει να πράττει και να σκέφτεται όπως ο γονέας. Οποιαδήποτε διαφορετική αντίληψη ή συναίσθημα τιμωρείται με ψυχολογική κακοποίηση, με σκληρότητα και ψυχρότητα.

Μια κρύο, μια ζέστη

Οι ναρκισσιστές έχουν ως άτομα την ικανότητα να είναι χειριστικά. Ειδικότερα προκειμένου να λάβουν αυτό που θέλουν μπορεί να γίνουν πολύ θερμά άτομα απέναντι σε άλλους ανθρώπους γεμίζοντας τους δώρα, όμορφα λόγια και πράξεις.  Από την άλλη πλευρά αν δεν γίνει αυτό που θέλουν μπορεί να αρχίσουν να φέρονται ψυχρά στο άτομο που έχουν απέναντι τους, να θυμώσουν και να ξεσπάσουν πάνω του ή να χρησιμοποιήσουν κάποια άλλη μορφή κακοποίησης.

Με παρόμοιο τρόπο και ένας νάρκισσος γονέας αντιμετωπίζει το παιδί του δημιουργώντας μια αντιφατική κατάσταση. Έτσι το παιδί επειδή δεν γνωρίζει ούτε το ίδιο τι έκανε και αξίζει τις άσχημες αντιδράσεις του γονέα του, προσπαθεί να το ικανοποιήσει περισσότερο προκειμένου να του δώσει ξανά αγάπη.

Δεν θα ζητήσουν ποτέ συγνώμη

Ένα θέμα με τους ναρκισσιστές είναι ότι δεν παραδέχονται τα λάθη τους σε μεγάλο βαθμό.

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας νιώθουν αδύναμα ως άτομα και τα συμπτώματα της διαταραχής τους προέρχονται από την προσπάθεια τους να καλύψουν αυτή την αδυναμία ακόμα και από τον ίδιο τους τον εαυτό. Διαφορετικά λειτουργούν με τον τρόπο που λειτουργούν προκειμένου τα ίδια να μην αισθάνονται αδύναμα.

Αυτό έχεις ως συνέπεια να κατηγορούν τα άλλα άτομα ακόμα και για πράγματα που δεν έχουν πράξει ή μεταθέτουν την ευθύνη των λαθών τους σε αυτά. Ένας ναρκισσιστής γονέας λοιπόν ακόμα και όταν το ίδιο του το παιδί του τονίζει ότι το πλήγωσε με την συμπεριφορά του ή ότι δεν έχει σφάλει κάπου, δεν θέλει να το κατανοήσει. Οπότε ένας νάρκισσος γονέας δεν πρόκειται να ζητήσει συγνώμη για τις πράξεις του όσες φορές και αν ένα παιδί προσπαθήσει να τον φέρει προ των ευθυνών του.

Δεν μοιράζουν ισόποσα την προσοχή στα παιδιά τους

Οι νάρκισσοι γονείς δεν μοιράζουν με τον ίδιο τρόπο την αγάπη στα παιδιά τους, αλλά επιλέγουν το παιδί που ικανοποιεί περισσότερο τα θέλω τους ή τους δίνει μεγαλύτερη κοινωνική αξία.

Επιπλέον αυτή η έλλειψη ισορροπίας στο μοίρασμα της προσοχής συμβαίνει και για έναν ακόμη λόγο, προκειμένου τα παιδιά να είναι διαιρεμένα και όχι μια συμπαγής ομάδα. Εξάλλου ο νάρκισσος γονέας προκειμένου να επιβάλλει αυτά που επιθυμεί προσπαθεί να βρίσκεται αντιμέτωπος με όσο το δυνατόν λιγότερη αντίσταση.

Χρησιμοποιούν την ενοχή

Οι νάρκισσοι γονείς βασίζονται στην χρήση ενοχών προκειμένου να έχουν συναισθηματικά υπό έλεγχο τα παιδιά τους.

Με άλλα λόγια δηλώνουν ή δείχνουν απογοήτευση στα παιδιά τους όταν αυτά δεν πράττουν όπως οι ίδιοι επιθυμούν. Συνήθως χαρακτηρίζουν τα παιδιά ως αχάριστα και ότι δεν κατανοούν τις θυσίες που έχουν κάνει για αυτά.

Όλο αυτό βέβαια γίνεται και για άλλον ένα λόγο, για να ενισχυθεί η αυτοεικόνα του ίδιου του γονέα ως ατόμου στα δικά του μάτια, γεγονός που προσπαθεί να πετύχει κάθε νάρκισσος.

Συναισθηματικά και ουσιαστικά απόντες

Οι νάρκισσοι γονείς επιλέγουν να ακολουθούν το δικό τους πρόγραμμα. Το παιδί δεν αποτελεί προτεραιότητα για αυτούς, ούτε και οι ανάγκες τους. Οι ναρκισσιστές γονείς μπορεί να αφήνουν μόνο το παιδί τους ακόμα και πολλές ώρες προκειμένου πέρα από την δουλειά να διασκεδάσουν.

Παράλληλα είναι και συναισθηματικά απόντες από τις ζωές των παιδιών τους.

Οι νάρκισσοι γονείς επιθυμούν να έχουν την προσοχή στραμμένη πάνω τους σαν άτομα, οπότε θα δραματοποιήσου το οτιδήποτε. Αν κάποιο παιδί έχει ανάγκη να επικοινωνήσει τα πληγωμένα του αισθήματα από μια κατάσταση που βίωσε αυτό δεν γίνεται επιτρεπτό για δύο λόγους. Πρώτον θα κλέψει τη φήμη και την δόξα από το νάρκισσο ότι αυτός είναι ο πληγωμένος άνθρωπος και δεύτερων διότι δεν μπορούν να καταλάβουν ουσιαστικά τι είναι αυτό που απασχολεί το παιδί τους.

Εξάρτηση από τα παιδιά τους

Πράγματι οι νάρκισσοι επιθυμούν πάντοτε να έχουν άτομα δίπλα τους προκειμένου να μην αισθάνονται μόνοι ή να έχουν κάποιο άτομο δίπλα τους προκειμένου να τους ενισχύει το εγώ τους. Τον ρόλο αυτό μπορεί να τον αποκτήσει το παιδί.

Έτσι οι νάρκισσοι γονείς θα προσκολληθούν στο παιδί με τέτοιο τρόπο προκειμένου να μείνει στην ζωή τους για πάντα. Μάλιστα μπορεί να παρεμβαίνουν στις σχέσεις του με άλλα άτομα προκειμένου να τα διαβάλουν ώστε το παιδί να βιώνει μοναξιά και να στρέφεται σε αυτούς.

Μάλιστα οι νάρκισσοι γονείς απαιτούν τα παιδιά τους να έχουν τον ρόλο του φροντιστή τους, ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο, προκειμένου να νιώσουν ότι αξίζουν ως άτομα.

συμπεριφορές παιδιών που έχουν ανατραφεί από νάρκισσους γονείς

Υπάρχουν διάφορες συμπεριφορές που είναι κοινές και αλληλένδετες σε παιδιά που έχουν μεγαλώσει από νάρκισσους γονείς.

Επικεντρώνονται πάντα στις ανάγκες των άλλων

Τα παιδιά που έχουν ανατραφεί με νάρκισσους γονείς επικεντρώνονται πάντα στις ανάγκες των άλλων ατόμων και όχι στις δικές τους. Αυτή απότελεί μια μαθημένη συμπεριφορά από το τοξικό περιβάλλον που ανατράφηκαν, στο οποίο οι ανάγκες του γονέα πάντα ήταν προτεραιότητα.

Κατάθλιψη και άλλες διαταραχές

Τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει με νάρκισσους γονείς συνήθως υποφέρουν από κατάθλιψη. Η συγκεντρωμένη συναισθηματική κακοποίηση, η απουσία του γονιού στις δύσκολες στιγμές του παιδιού, οι άδικες κατηγορίες του γονιού οδηγούν το παιδί σε ένα αρνητικό μοτίβο σκέψεων για το ίδιο. Ακόμα οι διαταραχές άγχους αποτελούν και αυτές διαταραχές που μπορεί να προκύψουν από την αλληλεπίδραση με τον νάρκισσο γονέα. Οι συναισθηματικές διακυμάνσεις ενός νάρκισσου γονέα προκαλούνε τεράστιο άγχος κατά την διάρκεια ανατροφής ενός παιδιού, διότι το παιδί παραμένει για χρόνια σε μια κατάσταση εγρήγορσης. Η κατάσταση αυτή οφείλετε στο γεγονός ότι το παιδί δεν γνωρίζει τι ακριβώς να κάνει προκειμένου να αποφύγει από την μια την τιμωρία του γονιού και από την άλλη να έχει την προσοχή του.

Δεν αξίζουν την ευτυχία

Τα άτομα που έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλοντα με νάρκισσους γονείς πιστεύουν βαθιά μέσα τους ότι δεν αξίζουν να είναι χαρούμενα. Οι συνεχείς ανικανοποίητες απαιτήσεις τόσο σε υλικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο προκαλούν σε βάθος χρόνου τεράστια ζημιά σε ένα παιδί. Το παιδί ουσιαστικά πασχίζει να κάνει χαρούμενο τον γονέα αγνοώντας τον εαυτό του. Έτσι αυτή η συμπεριφορά γίνεται βίωμα για το παιδί και την κουβαλάει στις επόμενες σχέσεις του. Ταυτόχρονα όμως η απουσία προσωπικής απαίτησης για χαρά από το παιδί του δημιουργούν το μοτίβο σκέψης ότι δεν αξίζει να είναι χαρούμενο στην ζωή του.

Αυτοκατηγορία

Τα παιδιά που αλληλεπιδρούν για χρόνια με νάρκισσους γονείς αρχίζουν μετά από κάποιο σημείο να κατηγορούν και τα ίδια τον εαυτό τους για ότι τους συμβαίνει. Συνήθως αναλαμβάνουν την ευθύνη για πράγματα και καταστάσεις ακόμα και αν δεν είναι τα ίδια υπαίτια, ή δεν υπάρχει πραγματική κατηγορία σε βάρος τους.

Σχέσεις εξάρτησης

Τα παιδιά νάρκισσων γονέων συνήθως δημιουργούν σχέσεις εξάρτησης με άλλα άτομα, είτε αυτές είναι φιλικές είτε ερωτικές. Τα παιδιά αυτά εξαιτίας της μοναξιάς που έχουν βιώσει προσκολλώνται σε άλλα άτομα προκειμένου να πάρουν την αγάπη και την προσοχή που τους έχει λείψει.  

Ντροπή και Ενοχή

Οι νάρκισσοι γονείς κατηγορούν τα άλλα άτομα για οποιονδήποτε λόγο. Αποδέκτης αυτών των κατηγοριών συχνά γίνεται και το ίδιο τους το παιδί. Έτσι το παιδί ανατρέφεται μέσα σε ένα περιβάλλον όπου πρέπει να απολογείται στον γονέα για τα πάντα. Έτσι αρχίζει και χτίζει μέσα του την ιδέα ότι είναι ένοχο για τις διαθέσεις και τις προθέσεις των άλλων ατόμων απέναντι του. Επιπρόσθετα το άτομο που έχει μεγαλώσει με νάρκισσους γονείς λόγω και της αυξημένης ενοχής του για τις όποιες πράξεις λαμβάνει πρωτοβουλία να κάνει έχει και αυξημένη ντροπή. Το άτομο αυτό θεωρεί ότι θα κάνει λάθος ή κάτι που θα εκθέσει τους άλλους, οπότε γίνεται αδρανές και δεν λαμβάνει συχνά πρωτοβουλίες.

Δεν γνωρίζουν να βάζουν όρια

Τα όρια είναι σημαντικά στην ζωή ενός ατόμου, διότι την γλιτώνουν από καταστάσεις οι οποίες αργότερα μπορούν να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά. Οι νάρκισσοι γονείς δεν σέβονται τα όρια που θέτουν τα παιδιά τους μαθαίνοντας τους ουσιαστικά ότι οι επιθυμίες τους δεν πρόκειται ποτέ να γίνουν δεκτές. Αυτή όμως η μάθηση έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά αυτά ως ενήλικες από την μια πλευρά να μην θέτουν υγιή όρια απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, από την άλλη αυτά να παραβιάζονται με την παραμικρή αφορμή.

Ανταγωνιστικότητα

Ένας τρόπος να ξεσπάσει το παιδί απέναντι σε άλλα άτομα είναι η ανταγωνιστικότητα. Τα παιδιά που ανατρέφονται σε περιβάλλοντα με νάρκισσους γονείς μαθαίνουν από μικρά στην κατάσταση της ανταγωνιστικότητας μιας και οι γονείς τους ανταγωνίζονται με τα άλλα άτομα προκειμένου να έχουν στραμμένη πάνω τους την προσοχή. Το παιδί αντιγράφει αυτή τη συμπεριφορά καθώς και εκτονώνει την πίεση από ένα περιβάλλον στο οποίο δεν γίνεται σεβαστό και κακοποιείται είτε έμμεσα είτε άμεσα.

Χαμηλή αυτοεκτίμηση

Η χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι άλλο ένα χαρακτηριστικό των ατόμων που αλληλεπιδρούν με νάρκισσους γονείς. Η συνεχής μη κάλυψη των αναγκών των παιδιών σε συναισθηματικό επίπεδο τα μαθαίνει ότι αυτές δεν πρόκειται να ικανοποιηθούν με κάποιο τρόπο ή διαφορετικά ότι είναι υπερβολικές ή και μη επιτρεπτές. Επιπλέον αφού δεν πιστεύουν ότι θα καλυφθούν οι ανάγκες τους τις περισσότερες φορές φανερώνουν επίσης έλλειψη κινήτρων για ζωή και διεκδίκηση των όσων θα ήθελαν.

Πως να τους αντιμετωπίσετε

Το να αντιμετωπίζει κανείς έναν νάρκισσο είναι δύσκολο από την άποψη ότι πολύ δύσκολα θα αντιληφθούν την ζημιά που προκαλούν. Η κατά μέτωπο αντιμετώπιση κρίνεται πολλές φορές αναποτελεσματική διότι προκαλεί πολύ ένταση και δεν φέρνει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα.

i) Αποδοχή της πραγματικότητας

Ένας νάρκισσος είναι δύσκολο να αλλάξει και η αλλαγή μπορεί να επέλθει μόνο όταν το επιθυμεί ο ίδιος. Έτσι λοιπόν μια στρατηγική που προτείνεται είναι η αποδοχή της πραγματικότητας αυτής. Η αποδοχή θα οδηγήσει στο να μην έχουν πλέον τόσο μεγάλη αξία οι λέξεις και πράξεις του νάρκισσου γονέα για το άτομο, κάτι που θα ελαφρύνει ψυχικά το ίδιο το άτομο. Παράλληλα η αποδοχή της πραγματικότητας θα βοηθήσει το άτομο να ανακτήσει σιγά σιγά την χαμένη του αυτοεκτίμηση, αφού γνωρίζει πλέον πως το ίδιο δεν είναι το δυσλειτουργικό άτομο που έχει παρουσιαστεί από τον γονέα του όλα αυτά τα χρόνια.

ii) Δημιούργησε υποστηρικτικό σύστημα

Το να υπάρχει ένα σύστημα υποστήριξης είναι σημαντικό για κάθε άτομο. Αυτό το σύστημα μπορεί να αποτελείται από τους φίλους, την/τον ερωτική/-ό σύντροφο καθώς και άλλα άτομα του περιβάλλοντος ενός ανθρώπου. Αυτά τα άτομα μπορούν να δώσουν την στοργή και την αγάπη που δεν έλαβε το άτομο κατά τα χρόνια της ζωής του με τον γονέα του αλλά και να απαλύνουν την ένταση που του δημιουργείται ακόμα από το γονιό.

iii) Αυτοπεποίθηση

Η δημιουργία αυτοπεποίθησης είναι δύσκολη για άτομα που έχουν συνηθίσει στο μοτίβο ότι δεν αξίζουν, ειδικά αν αυτό το μοτίβο έχει δημιουργηθεί από τον ίδιο τους το γονέα. Όμως δεν είναι ακατόρθωτη. Με αυτό τον τρόπο λοιπόν, το άτομο θα πρέπει να βρει δραστηριότητες που το γεμίζουν και πετυχαίνει σε αυτές. Παρότι στην αρχή θα είναι δύσκολο και θα υπάρχει αρκετή αυτοκατηγορία από το ίδιο το άτομο, με άξονα ότι δεν είναι καλό ή δεν αξίζει, σιγά σιγά θα βρεθεί η λύση.

iv) Κράτα κρυφά τα πλάνα σου

Δεν χρειάζεται να επικοινωνείς τα πάντα με ένα νάρκισσο γονέα ή βασικά δεν πρέπει να τα επικοινωνείς. Κράτα τον μακριά από τους ανθρώπους που έχεις κοντά σου ή τις δραστηριότητες σου προκειμένου να μειωθεί η διαβρωτική του επίδραση στα σχέδια σου αλλά και στην καθημερινότητα σου.

v) Θέσε όρια

Τα όρια με ένα νάρκισσο γονέα είναι σημαντικά. Πρώτα από όλα χρειάζεται όρια στο πόση ζημιά αφήνεις να σου προκαλούν τα λόγια και οι πράξεις του. Δεύτερον, πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για το ότι μπορεί να υπάρξουν συνέπειες απέναντι στον γονέα σου εφόσον καταπατά αυτά τα όρια. Τρίτον, δεν πρέπει για κανέναν λόγο να κάνεις πίσω σε αυτά, γιατί ο νάρκισσος γονέας θα θελήσει να τα παραβιάσει πάρα πολλές φορές γιατί δεν τα δέχεται.

vi) Προέβλεψε τις κινήσεις τους

Οι νάρκισσοι όπως και όλα τα άτομα έχουν ορισμένα μοτίβα σκέψεων και πράξεων. Οπότε αν το άτομο μάθει αυτά τα μοτίβα θα μπορέσει να καταλάβει και ποιες ενέργειες τα ενεργοποιούν αλλά και ποιες ενέργειες μπορούν να τα σπάσουν. Η προετοιμασία για μια μάχη με έναν νάρκισσο γονέα είναι απαραίτητη ώστε να μην υπάρξει ξανά η φθορά που έχει προκληθεί στο παρελθόν.

vii) Μείνε μακριά

Αυτή η συμβουλή είναι για το τέλος γιατί φαντάζει και ως η πιο δύσκολή. Το να μείνεις μακριά από ένα άτομο που σε φθείρει, ακόμα και αν αυτό το άτομο είναι ο γονιός σου, είναι απαραίτητο για την ψυχική σου ισορροπία, υγεία και γαλήνη. Αν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες, κυρίως οικονομικές και μπορείς να είσαι αυτόνομος/-η τότε το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να φύγεις μακριά και να ελαττώσεις στο ελάχιστο την επαφή με τον νάρκισσο γονιό ή να την κόψεις τελείως. Η ψυχική σου υγεία είναι πάνω από όλα και δεν θα πρέπει στο όνομα της οικογένειας να θυσιάζεται για κανέναν λόγο. Εξάλλου δεν διαλέγουμε εμείς την οικογένεια μας, είναι τύχη από ποιους ανθρώπους θα γεννηθούμε και θα μεγαλώσουμε. Οπότε αν δεν τύχουν άνθρωποι που να σου κάνουν καλό τότε φύγε δίχως δεύτερη σκέψη. Καλύτερα μακριά και αγαπημένοι παρά κοντά και δυστυχισμένοι. 

Ψυχολογική υποστήριξη

Πέρα από το ίδιο το άτομο η ψυχολογία μπορεί να διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην θεραπεία ενός παιδιού από ένα ναρκισσιστικό γονέα.

Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία

Στην γνωστική συμπεριφορική θεραπεία το άτομο μπορεί να δει με την βοήθεια του θεραπευτή του τα μοτίβα που έχουν προκύψει από την αλληλεπίδραση του με τον νάρκισσο γονέα αλλά και να τα θεραπεύσει. Η θεραπεία μπορεί να έρθει μέσω των τεχνικών της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας και ιδιαίτερα αυτές του Σωκρατικού διαλόγου ο οποίος θα χρησιμοποιηθεί για να αμφισβητηθούν οι μαθημένες απόψεις και συμπεριφορές του ατόμου στην ρίζα τους. Επιπρόσθετα η χρήση ημερολογίου από το άτομο θα μπορέσει να το βοηθήσει να βλέπει και το ίδιο πως εκτυλίσσεται η αλλαγή των απόψεων και των μοτίβων και του πως χτίζει μια διαφορετική ζωή και πραγματικότητα.

Συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία θα συμβάλλει ως μέθοδος στον εντοπισμό όλων των γεγονότων που διαμόρφωσαν τα τραύματα και τα μοτίβα του ατόμου όσον αφορά την αλληλεπίδραση του με τον νάρκισσο γονέα του. Σε βάθος χρόνου τόσο η ίδια η ψυχοθεραπεία αλλά και η συμβουλευτική θα έχουν ως αποτέλεσμα το άτομο να έρθει σε επαφή με τα τραύματα του από το παρελθόν και να τα απαλύνει, ώστε να καταφέρει τελικά να τα διαχειριστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

EMDR θεραπεία

Η EMDR σαν θεραπευτική μέθοδος επικεντρώνεται στο να αλλάξουν τα συναισθήματα, οι σκέψεις αλλά και οι συνδέσεις που έχει κάνει το άτομο με συγκεκριμένα τραυματικά γεγονότα και μνήμες. Μέσα στην θεραπευτική διαδικασία θα μελετηθεί πως τα τραύματα που έχουν προκληθεί από τον νάρκισσο γονέα επηρεάζουν το άτομο, σε συναισθηματικό, σωματικό και κοινωνικό επίπεδο. Έπειτα με την χρήση της συμβουλευτικής καθώς και άλλων τεχνικών παράλληλα με την EMDR θεραπεία θα γίνει προσπάθεια ώστε να βελτιωθεί η αντίδραση του ατόμου απέναντι στο κάθε τραύμα αλλά και το πως αντιλαμβάνεται τον κόσμο με βάση μια νέα αφετηρία και όχι το κάθε τραύμα.

 

Βιβλιογραφικές Αναφορές

Berg-Nielsen, T. S., & Wichström, L. (2012). The mental health of preschoolers in a Norwegian population-based study when their parents have symptoms of borderline, antisocial, and narcissistic personality disorders: At the mercy of Unpredictability. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 6(1). doi.org/10.1186/1753-2000-6-19

Brummelman, E., Thomaes, S., Nelemans, S. A., Orobio de Castro, B., Overbeek, G., & Bushman, B. J. (2015). Origins of narcissism in children. Proceedings of the National Academy of Sciences, 112(12), 3659–3662. doi.org/10.1073/pnas.1420870112

Day, N. J., Townsend, M. L., & Grenyer, B. F. (2020). Living with pathological narcissism: A qualitative study. Borderline Personality Disorder and Emotion Dysregulation, 7(1). doi.org/10.1186/s40479-020-00132-8

Dombek, K. (2016). The selfishness of others: An essay on the fear of narcissism. FSG Originals.

Dutton, D. G., Denny-Keys, M. K., & Sells, J. R. (2011). Parental personality disorder and its effects on children: A review of current literature. Journal of Child Custody, 8(4), 268–283. doi.org/10.1080/15379418.2011.620928

 Goodman, C. L., & Leff, B. (2011). The Everything Guide to Narcissistic Personality Disorder: Professional, reassuring advice for coping with the disorder-at work, at home, and in your family. Simon and Schuster.

Green, A., & Charles, K. (2019). Voicing the victims of narcissistic partners: A qualitative analysis of responses to narcissistic injury and self-esteem regulation. SAGE Open, 9(2), 215824401984669. doi.org/10.1177/2158244019846693

Huxley, E., & Bizumic, B. (2016). Parental invalidation and the development of narcissism. The Journal of Psychology, 151(2), 130–147. doi.org/10.1080/00223980.2016.1248807

Josephs, L. (2015). Review of traumatic narcissism: Relational systems of subjugation. Psychoanalytic Psychology, 32(1), 221–227. doi.org/10.1037/a0038240

Kenneth N. Levy, Ellison, W. D., & Reynoso, J. S. (2012). A historical review of narcissism and narcissistic personality. The Handbook of Narcissism and Narcissistic Personality Disorder, 1–13. doi.org/10.1002/9781118093108.ch1

Mandarino, K., Kline Pruett, M., & Fieldstone, L. (2016). Co-parenting in a highly conflicted separation/divorce: Learning about parents and their experiences of parenting coordination, legal, and Mental Health Interventions. Family Court Review, 54(4), 564–577. doi.org/10.1111/fcre.12243

Mosquera, D., & Knipe, J. (2015). Understanding and treating narcissism with EMDR therapy. Journal of EMDR Practice and Research, 9(1), 46–63. doi.org/10.1891/1933-3196.9.1.46

Ménard, K. S., & Pincus, A. L. (2014). Child maltreatment, personality pathology, and stalking victimization among male and female college students. Violence and Victims, 29(2), 300–316. doi.org/10.1891/0886-6708.vv-d-12-00098r1

Pincus, A. L., & Lukowitsky, M. R. (2010). Pathological narcissism and narcissistic personality disorder. Annual Review of Clinical Psychology, 6(1), 421–446. doi.org/10.1146/annurev.clinpsy.121208.131215

Shalchian, S. (2022). Clinician’s Recommendations in Treating Victims and Survivors of Narcissistic Abuse.

Yakeley, J. (2018). Current understanding of narcissism and narcissistic personality disorder. BJPsych Advances, 24(5), 305–315. doi.org/10.1192/bja.2018.20