Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του ψυχοθεραπευτή πρέπει να αποτελούν κριτήριο επιλογής για κάποιον που ενδιαφέρεται να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία;

Στα πλαίσια της ενότητας «Οι ψυχοθεραπευτές στο ντιβάνι», η ομάδα του Psychology.gr επικοινώνησε με συνεργάτες-Ειδικούς Ψυχικής Υγείας θέτοντας το ερώτημα αν οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του ψυχοθεραπευτή έχουν σημασία και αποτελούν κριτήριο επιλογής ή απόρριψης για κάποιον που ενδιαφέρεται να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία.

Σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο Ντελιοπούλου Παναγιώτα το να αναζητά κανείς θεραπευτή με τις ίδιες πεποιθήσεις είναι περιοριστικό και χρειάζεται ο θεραπευόμενος να αντιληφθεί ότι μπορεί να γίνει κατανοητός και αποδεκτός και από άτομα με διαφορετικές απόψεις.

Το πνευματικό μονοπάτι που ακολουθεί ο καθένας συνιστά ένα πολύ ευαίσθητο κομμάτι στη ζωή.

Εάν ένας νέος θεραπευόμενος προβληματίζεται για το αν θα πρέπει να απευθυνθεί σε έναν ψυχοθεραπευτή που ενστερνίζεται τις ίδιες ιδέες θα πρέπει να σκεφτεί πως όσο μεγάλη σημασία έχει για τον ίδιο η πνευματικότητά του, άλλο τόσο σημασία έχει και για τον θεραπευτή, ανεξαρτήτως θρησκευτικού υπόβαθρου.

Ο ψυχοθεραπευτής οφείλει να αφήνει εκτός θεραπείας οποιαδήποτε προσωπική, θρησκευτική πεποίθηση. Ο πρωταρχικός στόχος της θεραπείας είναι η γνώση των αληθινών ποιοτήτων του θεραπευόμενου, το άνοιγμα ψυχής σε ένα πλαίσιο που εμπνέει εμπιστοσύνη και αποδοχή. Και αυτό το ταξίδι αυτογνωσίας πολλές φορές φέρνει την ανατροπή και την αμφισβήτηση.

Αυτό είναι πολλές φορές που φοβούνται οι υποψήφιοι θεραπευόμενοι οι οποίοι είναι έντονα προσκολλημένοι με ένα θρησκευτικό ρεύμα ή έχουν χτίσει τη ζωή τους και τους κανόνες γύρω από μια φιλοσοφία.

Το πιο αναμενόμενο είναι ότι αυτοί θα αναζητήσουν έναν θεραπευτή με τον ίδιο τρόπο σκέψης διότι πιστεύουν ότι θα επικοινωνούν στο ίδιο μήκος κύματος και ότι θα τους καταλαβαίνουν.

Όμως, η άποψη αυτή είναι περιοριστική γιατί δε δίνει την ευκαιρία να αντιληφθεί το άτομο ότι και κάποιος με διαφορετικές απόψεις μπορεί εξίσου να τον ενσυναισθανθεί, να τον καταλάβει και να του εμπνέει εμπιστοσύνη, όπως συμβαίνει και σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις.

Επομένως, το να αναζητά κανείς έναν ψυχοθεραπευτή με γνώμονα τις θρησκευτικές πεποιθήσεις μπορεί να είναι περιοριστικό χωρίς όμως να αποδεικνύεται ότι δεν θα τον βοηθήσει. Ένας αξιόπιστος θεραπευτής επίσης δεν έχει το δικαίωμα να ασκεί κριτική ή να αμφισβητεί τα πιστεύω του θεραπεύομενου, ακόμη και εάν έχει διαφορετικές πεποιθήσεις. Τα σέβεται και τα αποδέχεται. Μπορεί, εάν βέβαια το θέλει και ο θεραπευόμενος, να συζητηθούν.

Η ουσία σε αυτούς τους προβληματισμούς είναι ότι το θρησκευτικό υπόβαθρο του θεραπευόμενου προσφέρει πάντα μια δυνατότητα ενδοσκόπησης στους φόβους, τις ενοχές, τις άμυνες, τις εσωτερικές συγκρούσεις και τα ενδοψυχικά ζητήματα.

Η αυξημένη ευαισθησία των θεραπευτών στις διάφορες θρησκευτικές διαστάσεις μπορεί να ενισχύσει το δέσιμο των δύο μελών στη θεραπεία. Είναι μια πρόκληση και για τους δύο, διότι είναι πολύ πιθανό μέσα από ομοιότητες και διαφορές στον τρόπο σκέψης να υπάρχουν αντιστάσεις, προβολές του εαυτού στον άλλον ή μηνύματα μεταβίβασης-αντιμεταβίβασης.

Το μαγικό όμως είναι ότι ακόμη και εάν οι δύο κόσμοι είναι διαφορετικοί, μπορούν να συνδεθούν αλλά και να αποκτήσουν μια βαθύτερη κατανόηση για τον εαυτό τους, μιας και ο θεραπευόμενος μαθαίνει από τον θεραπευτή αλλά και ο θεραπευτής από τον θεραπευόμενο.

Επιπλέον και η ψυχολόγος Αρετή Δρακάκη, τόνισε τη σημασία της αποδοχής στη διαφορετικότητα εκ μέρους του θεραπευτή και τη σημασία του να λαμβάνει υπόψιν τυχόν πολιτισμικές διαφορές.

Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του ψυχοθεραπευτή δε θα έπρεπε να παίζουν κάποιο ρόλο, κατά τη γνώμη μου, στην επιλογή του, με την προϋπόθεση ότι ο θεραπευτής έχει κάνει δουλειά με τον εαυτό του. Και με αυτό εννοώ ότι ένας θεραπευτής θα πρέπει να έχει κατακτήσει την αποδοχή στη διαφορετικότητα και να είναι ανοικτός να καταλάβει το θεραπευόμενό του, είτε ο ίδιος πιστεύει σε κάποια θρησκεία, είτε όχι.

Τι να ΜΗΝ περιμένω από την ψυχοθεραπεία μου;
3ωρο Online βιωματικό εργαστήριο του PSYCHOLOGY.GR
Θεματικές Ενότητες: Τι είναι για μένα η ψυχοθεραπεία, τι περιμένω από αυτήν τη διαδικασία; | Τι περιμένω από τον ψυχοθεραπευτή μου; | Ποια είναι τα όριά της ψυχοθεραπείας; | Πώς αντιλαμβάνομαι αν με ωφελεί ή αν τη χρησιμοποιώ ως άλλοθι για να μένω στην ουσία στάσιμος;

Χρειάζεται επίσης να λάβει υπόψιν τις πολιτισμικές διαφορές που υπάρχουν, βάσει των διαφορετικών θρησκευμάτων, και να τις εντάξει στη θεραπευτική εργασία.

Η δουλειά του ψυχοθεραπευτή με τον εαυτό του βέβαια θα πρέπει να συμβαίνει σε κάθε περίπτωση και είναι πολύ σημαντική, για οποιοδήποτε θέμα φέρνει ο θεραπευόμενος, αλλά και για την ίδια τη θεραπευτική σχέση.

Από την άλλη, κάποιος προσέρχεται στη θεραπεία για να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και να αναλάβει τη δική του ευθύνη στα πράγματα - αλλά και να αναγνωρίσει τις ευθύνες των άλλων - ανεξάρτητα από το εάν πιστεύει σε κάποιο θρήσκευμα.

Η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας - ψυχοθεραπεύτρια, Βασιλεία Χρηστάκη αναφέρθηκε τόσο στην αποδοχή της διαφορετικότητας εκ μέρους του θεραπευτή, όσο και στο ότι η διαφορετικότητα και η προσωπικότητα του θεραπευόμενου επηρεάζουν αντίστοιχα τις επιλογές του.

Το ζήτημα της θρησκείας απασχολεί αρκετά άτομα στην επιλογή του θεραπευτή τους. Το θέμα αυτό δε θα πρέπει να αποτελεί εμπόδιο από την πλευρά του θεραπευτή, ωστόσο θα ήταν σημαντικό να συζητηθεί και διερευνηθεί το ζήτημα της κουλτούρας στην θρησκεία.

Και αυτό, γιατί οι θεσμικοί κανόνες και οι κανόνες επικοινωνίας, ενδεχομένως να διαφέρουν, ανάλογα την θρησκεία και το πολιτιστικό πεδίο εντός του οποίου ανήκει το κάθε άτομο.

Ο θεραπευτής είναι πάντα ανοιχτός και πλησίον του ατόμου, το οποίο επιθυμεί να γνωρίσει τον εαυτό του, για να ξεκινήσουν μαζί το ταξίδι της θεραπείας.

Η επιλογή του θεραπευτή είναι υποκειμενική και συχνά σύνθετη διαδικασία.

Η διαφορετικότητα στο χαρακτήρα και στην προσωπικότητα του καθενός, επηρεάζει αντίστοιχα και κάθε επιλογή του. Είναι βασικό να γνωρίζει το άτομο, πως όποια και αν είναι τα χαρακτηριστικά του θεραπευτή που θα επιλέξει, θα πρέπει να δημιουργείται υγιής θεραπευτική σχέση, να νιώθει ασφάλεια και άνευ όρων αποδοχή, και να δύναται να μοιραστεί τα συναισθήματά του. Ο θεραπευτής πάντα θα προσπαθεί και πάντα θα είναι εκεί για εκείνον.

Σύμφωνα με την ψυχολόγο Ειρήνη Γελέκη, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις ίσως για κάποιους να έχουν σημασία με την έννοια ότι προτιμούν έναν θεραπευτή που καταλαβαίνει αυτές τις πεποιθήσεις ή έχει μεγαλώσει σε ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό περιβάλλον που έχει τη δική του κουλτούρα και έθιμα, κλπ.

Στην ίδια γραμμή, η σύμβουλος ψυχικής υγείας Εύη Ανδρέου, εξέφρασε τη σημασία της δυνατής σύνδεσης στη θεραπευτική σχέση καθώς και το ότι η αναζήτηση κάποιας ομοιότητας με το θεραπευτή συμβάλλει στην ενίσχυση της θεραπευτικής συμμαχίας.

Πιο συγκεριμένα:

Aν ο θεραπευόμενος θεωρήσει πως το θρησκευτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται ο θεραπευτής μπορεί να αποτελέσει παράγοντα ή βάση για μια δυνατή επαφή, οριοθετεί ένα απόλυτα σεβαστό δικό του πλαίσιο χωρίς όμως αυτό να προϋποθέτει ή να εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας ή της θεραπευτικής σχέσης.

Μια επιλογή από το θεραπευόμενο που στοχεύει στην ομοιότητα και εφόσον για τον ίδιο αποτελεί παράγοντα ενίσχυσης της δεκτικότητας, του ανοίγματος και της εμπιστοσύνης στη θεραπευτική σχέση είναι απόλυτα αποδεκτή.

Οι Behn, Davanzo και Errazuriz μέσα από τη μελέτη του 2018 ανάμεσα σε 28 θεραπευτές και 547 θεραπευόμενους συμπέραναν πως μια τέτοιου είδους ομοιότητα μπορεί να υφίσταται στην αρχική αναζήτηση του κατάλληλου θεραπευτή και να συμβάλλει στην παραγωγή μιας πρόσθετης ανάπτυξης «συμμαχίας» μεταξύ των δύο.

Ωστόσο, η ύπαρξη θεραπευτή των ίδιων πεποιθήσεων δεν έκανε καμία διαφορά στον τρόπο με τον οποίο οι θεραπευόμενοι αξιολόγησαν τη θεραπευτική σχέση κατά το πλείστον.

Η ψυχολόγος Χαρά Πανοπούλου όσον αφορά στις θρησκευτικές πεποιθήσεις, αναφέρθηκε στο ότι όταν αυτές δεν επηρεάζουν την διαδικασία και δε γίνεται κατήχηση των απόψεων του ψυχοθεραπευτή, δεν υπάρχει λόγος να αποτραπεί κάποιος θεραπευόμενος από το να ξεκινήσει ή να συνεχίσει την ψυχοθεραπεία μαζί του.

Όπως όλοι οι άνθρωποι, έτσι και ο ψυχοθεραπευτής έχει διάφορες απόψεις σχετικά με την θρησκεία, την πολιτική, την κοινωνία και άλλους τομείς της ζωής. Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας όλες αυτές τίθενται στο περιθώριο και ο ψυχοθεραπευτής είναι εκεί για τον θεραπευόμενο, για να τον ακούσει και να νιώσει την αλήθεια του, ανεπηρέαστος από τις δικές του απόψεις.

Όταν αυτό δεν είναι εφικτό, εκεί είναι εποικοδομητική μια αυτοπαρατήρηση του θεραπευτή και μία ευγενική αυτοκριτική.

Εξάλλου, η ομαλή συναναστροφή με άτομα που έχουν διαφορετικές απόψεις, βοηθά στην δημιουργία υγιούς επικοινωνίας με τους άλλους.

Η σύμβουλος ψυχικής υγείας Βίκυ Βλαστάρη υποστήριξε πως οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του ψυχοθεραπευτή, πέρα από προσωπικό δεδομένο, είναι άσχετες με την πορεία των συνεδριών, τονίζοντας τη σημασία της χημείας στη θεραπευτική σχέση.

Σε περίπτωση που ο θεραπευόμενος έχει κάποιο θέμα σχετικό με θρησκείες που θέλει να συζητήσει, ενδέχεται να νιώθει ότι μπορεί να το κάνει καλύτερα με έναν άνθρωπο ίδιας θρησκευτικής κουλτούρας με αυτόν, οπότε σε αυτή την περίπτωση είναι πιθανό να επιλέξει αναλόγως.

Παίζει πολύ σημαντικό ρόλο η χημεία ψυχοθεραπευτή και θεραπευόμενου στη δημιουργία μίας θεραπευτικής σχέσης, ώστε αυτή να χαρακτηρίζεται από εμπιστοσύνη, ειλικρίνεια, σεβασμό, κατανόηση, καλή προαίρεση, ευγένεια και παντελή απουσία κριτικής. Έτσι, θα μπουν τα θεμέλια για γόνιμη επικοινωνία η οποία θα αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα στη ζωή του θεραπευόμενου.

Η Ψυχολόγος – οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια Βασιλική Ε. Καρίτσα αναφέρθηκε σε τυχόν δυσχέρεια στη δημιουργία θεραπευτικής σχέσης λόγω διαφορετικών θρησκευτικών πεποιθήσεων.

Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του ψυχοθεραπευτή, ακόμα και αν είναι ιδιαίτερα σημαντικές για κάποιον θεραπευόμενο, δεν είναι ευδιάκριτες, δεν αποτελούν στοιχείο που μπορεί εύκολα να γνωρίζει ο θεραπευόμενος.

Ωστόσο, γίνεται συχνά σαφές πως τυχόν διαφοροποίηση αυτών των πεποιθήσεων μεταξύ των δυο πλευρών δυσχεραίνει τη δημιουργία θεραπευτικής σχέσης και την πορεία της θεραπείας, καθώς το θρησκευτικό υπόβαθρο του ψυχοθεραπευτή είναι θεμελιώδες στην επαγγελματική του υπόσταση και συνήθως συνυφασμένο με την ψυχοθεραπευτική του προσέγγιση.

Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, ο ψυχοθεραπευτής είναι εκπαιδευμένος να υπερβαίνει τα θρησκευτικά ή άλλα εμπόδια και να διαχειρίζεται με την ενδεδειγμένη απόσταση τις διαφοροποιήσεις, πάντα με γνώμονα το νοιάξιμο και την προσφορά της μέγιστης δυνατής βοήθειας στο θεραπευόμενό του.

Σύμφωνα με την ψυχολόγο Ακριβή Καρίμπα η κουλτούρα και τα θρησκευτικά πιστεύω του ψυχοθεραπευτή, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν κριτήρια σημασίας ως επιλογή ενός νέου θεραπευόμενου. Και αυτό γιατί για κανένα λόγο δεν μπορούν και κυρίως δεν πρέπει να παρεισφρέουν στην θεραπευτική διαδικασία.

Αντιθέτως, ο ψυχοθεραπευτής - ψυχοδραματιστής - Κοινωνικός Λειτουργός Άγγελος Λεβέντης υποστήριξε ότι: Ένα θρησκευόμενο άτομο, που η προσευχή και η πίστη είναι μέρος της καθημερινότητας και της ζωής του είναι σημαντικό να βρει ένα θεραπευτή που δεν είναι άθεος για να μπορέσει να συλλάβει και να είναι κοινωνός του βιώματος του θεραπευόμενου.

H Business & Personal Development Coach Τρακάδα Ροδούλα έδωσε έμφαση στο ότι δεν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια επιλογής, αρκεί ο coachee να νιώθει άνετα και να μπορεί να είναι ο εαυτός του μέσα στο πλαίσιο που τοποθετείται, ώστε να μπορεί να αφεθεί στη διαδικασία.

Οι σχέσεις συνεργασίας στο coaching χτίζονται με βασικό άξονα την ελευθερία και τον σεβασμό. Σεβασμό σε ό,τι ο κάθε άνθρωπος φέρει και είναι. Ως εκ τούτου, η θρησκεία δεν πρέπει να αποτελεί πανάκεια συμβατότητας ή επιτυχίας μιας σχέσης, καθώς αυτό δεν προσδίδει κανένα ποιοτικό χαρακτηριστικό ή πλεονέκτημα, τόσο στους ανθρώπους που τελικά επιλέγουν όσο και στη δυνατότητα και προοπτική της σχέσης που πρόκειται να χτιστεί.