Κολεόσπασμος: Αιτιολογία και ψυχολογική προσέγγιση της θεραπείας του

Οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες είναι διαταραχές που σχετίζονται με προβλήματα στη σεξουαλική απόκριση. Σε αυτή τη γενική κατηγορία ανήκουν οι διαταραχές της επιθυμίας, όπως η αποστροφή προς τη σεξουαλική δραστηριότητα και η υποτονική σεξουαλική επιθυμία, καθώς και τα προβλήματα οργασμού, όπως η πρόωρη εκσπερμάτιση στους άνδρες και ο ανεσταλμένος οργασμός στους άνδρες και στις γυναίκες.

Ο κολεόσπασμος παρεμποδίζει ή δυσκολεύει σε σημαντικό βαθμό τη σεξουαλική πράξη.

Κολεόσπασμος

Κολεόσπασμος ονομάζεται ο επαναλαμβανόμενος ή επίμονος ακούσιος σπασμός των μυών του έξω τριτημορίου του κόλπου, που παρεμποδίζει τη συνουσία.

Μπορεί να προκαλέσει έκδηλη ενόχληση ή διαπροσωπικές δυσκολίες.

Αποτελεί μια από τις πιο συχνές ψυχοσεξουαλικές δυσλειτουργίες στις γυναίκες, παρόλο που τα ακριβή ποσοστά επικράτησής του στο γενικό πληθυσμό δεν είναι γνωστά. Περίπου το 20% των γυναικών νιώθει περιστασιακά πόνο κατά τη διάρκεια της συνουσίας, αλλά λιγότερο από 1% θεωρείται ότι έχει κολεόσπασμο (Heiman & LoPicolo, 1988).

Η ψυχαναλυτική ερμηνεία του κολεόσπασμου

Σύμφωνα με την κλασική ψυχαναλυτική θεωρία, ο κολεόσπασμος είναι αποτέλεσμα ανεπίλυτων ψυχοσεξουαλικών συγκρούσεων κατά το πρώτα χρόνια της ζωής.

Οι γυναίκες με αυτή τη διαταραχή θεωρείται ότι εμφανίζουν καθήλωση ή παλινδρόμηση σε προοιδιπόδεια ή οιδιπόδεια στάδια. Σύμφωνα με τον Abraham (1956), στις λιγότερο σοβαρές περιπτώσεις οι γυναίκες αδυνατούν να μεταθέσουν τη λιβιδινική τους ενέργεια από τον πατέρα στον σύζυγο ή στον σύντροφό τους. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις παραμένουν καθηλωμένες στις μητέρες τους και έχουν κακή πρόγνωση.

Συμπεριφοριστική ερμηνεία του κολεόσπασμου

Σύμφωνα με τη συμπεριφοριστική θεωρία, ο κολεόσπασμος είναι μια φοβική αντίδραση σε μια πραγματική ή φανταστική αρνητική ερμηνεία που σχετίζεται με τη διείσδυση. Ο φόβος ή το άγχος για τη διείσδυση οδηγεί σε υψηλά επίπεδα δραστηριότητας του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, ένα από τα αποτελέσματα του οποίου είναι ο ακούσιος κολπικός μυϊκός σπασμός.

Οι φόβοι αυτοί μπορεί εν μέρει να οφείλονται στην άγνοια γύρω από τα σεξουαλικά ζητήματα. Υπάρχουν όμως και άλλοι τρεις βασικοί παράγοντες που ενδέχεται να αυξήσουν την αντίδραση φόβου (Ward & Odgen, 1994).

Πρώτον, μια μητέρα που φοβάται τη συνουσία μπορεί να μεταφέρει στην κόρη της τον φόβο του πόνου.

Δεύτερον, η εμπειρία της σεξουαλικής επαφής μπορεί να ήταν επώδυνη για τη γυναίκα, με αποτέλεσμα οι αναμνήσεις του πόνου να πυροδοτούν τα συμπτώματα. Περίπου τα τρία τέταρτα των γυναικών με κολεόσπασμο στο δείγμα της έρευνας των Ward & Ogden (1994) ανέφεραν αυτού του είδους τον φόβο.

Τρίτον, ο κολεόσπασμος αποδίδεται στον φόβο για τιμωρία που σχετίζεται με σεξουαλική ενοχή.

Οι Ward & Ogden βρήκαν ότι πολλές γυναίκες με κολεόσπασμο ένιωθαν ενοχές οι οποίες προέρχονταν από την πεποίθησή τους ότι «Το σεξ είναι κακό». Αυτή η πεποίθηση, με τη σειρά της, οδήγησε στον φόβο τους ότι θα τιμωρηθούν επειδή συμμετείχαν σε σεξουαλικές πράξεις. Οι τραυματικές σεξουαλικές εμπειρίες κατά την παιδική ηλικία καθώς και το θρησκευτικό υπόβαθρο μπορείς επίσης να συμβάλλουν στη σύνδεση του φόβου ή της ενοχής με τη συνουσία.

Η ψυχολογική προσέγγιση της θεραπείας του κολεόσπασμου

Ένας τρόπος μείωσης του άγχους που σχετίζεται με τη σεξουαλική πράξη είναι η χρήση των τεχνικών του εστιασμού στις αισθήσεις με σταδιακό άγγιγμα των γεννητικών οργάνων.

Η πιο συχνή θεραπεία του κολεόσπασμου όμως είναι η συστηματική απευαισθητοποίηση σε συνδυασμό με τη χρήση διαφορετικού μεγέθους διαστολέων. Μπορεί να συνδυαστεί με εκπαίδευση, ανάθεση ασκήσεων για το σπίτι και γνωσιακή θεραπεία ή τεχνικές χαλάρωσης.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, η γυναίκα εισάγει όλο και μεγαλύτερου μεγέθους διαστολείς στον κόλπο της μέχρι να αισθάνεται χαλαρή και να μην προκαλείται ο ακούσιος σπασμός από την είσοδο του αντικειμένου στον κόλπο.

Όταν είναι σε θέση να δεχθεί στον κόλπο της έναν σχετικά μεγάλο διαστολέα, ενθαρρύνεται να τον κρατήσει σε αυτή τη θέση για αρκετές ώρες κάθε βράδυ.

Αυτή η προσέγγιση έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική. Οι Masters & Johnson (1970) ανέφεραν ότι είχε απόλυτη επιτυχία στη θεραπεία 29 γυναικών με κολεόσπασμο, οι οποίες δεν παρουσίασαν υποτροπή.

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο Κλινική ψυχολογία και ψυχοπαθολογία που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο.